Een reddingsdeken is klein, licht en verrassend veelzijdig. Van eerste hulp tot noodshelter en signalering: zo haal je er in Nederland het maximale uit, met heldere kooptips en praktische trucs die buiten echt werken.
Veel kampeerders beseffen niet hoe veel een simpele reddingsdeken kan betekenen wanneer het echt telt. Dit ultralichte vel folie houdt wind en regen buiten, remt warmteverlies en kan zelfs een signaal zijn voor hulp. In dit artikel lees je wat werkt, wat niet, en welke keuzes in Nederland nu logisch zijn voor zowel beginnende als ervaren buitensporters.
Warmte die je niet ziet de fysica van de reddingsdeken in het veld
Als je ‘s avonds in de duinen bij Zeeland staat en die zeewind trekt door alles heen, dan merk je pas hoe snel je lichaam warmte verliest. Niet alleen door kou in de lucht, maar vooral door onzichtbare processen. Een reddingsdeken – de klassieke nooddeken die in elke EHBO-set zit – pakt precies die verliezen aan die je niet voelt tot het te laat is. De folie kan tot ongeveer 97% van je warmtestraling terugkaatsen en maakt een mini-omgeving rond je lijf waar de natuur minder grip op heeft.
- Straling De reflecterende laag remt warmtestraling van het lichaam, waardoor je binnenwarmte minder de nacht in straalt.
- Convectie De luchtdichte folie stopt tocht en wind, zodat de warmtegrenslaag op je huid intact blijft.
- Verdamping Door zweet en regen tegen te houden voorkom je dat verdamping je energie wegtrekt.
Dat laatste wordt vaak onderschat. Natte kleding kan in een briesje op de Veluwe je kerntemperatuur verrassend snel laten dalen. Met een reddingsdeken haal je de wind weg en tem je het verdampen. Voor zover ik weet draait het om een lage emissiviteit van het metaal: de folie zendt zelf weinig warmte uit en kaatst die van jou terug. Klinkt theoretisch, maar je voelt het zodra je stilzit bij de tent en de kou in je rug kruipt.
Over kleur gesproken: die goud-zilverkantendiscussie is minder spannend dan mensen denken. Beide zijden reflecteren prima. De glanzende zijde werkt wél beter voor signaalwerking; als geïmproviseerde spiegel is dat een uitkomst op een open heideveld of langs het IJsselmeer. In warme omstandigheden wikkel je iemand niet vol in – dan maak je een schaduwdoek of windscherm van de deken en laat je lucht door de onderkant stromen. Het punt is: je controleert de warmte-uitwisseling, je sluit die niet blind af. Eerlijk gezegd zie ik daar nog het vaakst misverstanden over.
In ons geval op Texel heb ik de deken eens diagonaal tussen twee wandelstokken gespannen. Schaduw, minder wind, en toch genoeg ventilatie om niet te koken. Dat is wel handig als je wacht tot een bui overtrekt en je brander even uit blijft. Maar neem het van mij niet aan; test het in de tuin of op een rustige camping in Drenthe.
Professionele Reddingsdeken Uitrusting
Ervaren hulpverleners grijpen vaak naar een versterkte variant: laminaat of een dunne geweven backing achter de metaalfolie. Die is stiller (minder gekraak), scheurvast en houdt zijn vorm, ook als je hem als geïmproviseerde bivakzak gebruikt. Een standaarddeken weegt zoiets als 50–70 gram en is top voor nood, maar een robuuste uitvoering van 180–250 gram kun je herhaaldelijk inzetten bij wind en ruw terrein. Belangrijk in het veld: mechanische duurzaamheid is óók thermiek. Een deken die niet scheurt blijft luchtdicht, en luchtdicht is minder convectie.
Praktijktip: laat altijd een kleine ventilatieopening bij mond en neus. Condens hoort erbij; met een pink-brede opening blijft je microklimaat warm, maar ademt het beter.
Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat sommige pro-modellen zelfs verstevigde hoeken of lusjes hebben; ideaal om als schuilzeiltje op te spannen bij de Biesbosch waar het vaak vochtig is. Het maakt de stap naar een noodbivak kleiner, zonder meteen een volle tarp mee te slepen. En ja, je rugzak klinkt dan net even professioneler, maar dat is weer een ander verhaal.
Slim kiezen welke nooddeken past bij jouw tocht
Een reddingsdeken kies je niet blind. Het punt is: welke eigenschappen tellen voor jouw gebruik? Kijk eerst naar formaat. Voor lange Nederlanders is iets van 140×210 cm echt het minimum; als ik het me goed herinner had ik op de Veluwe eens een korter model mee en mijn schouders staken eruit in de nachtwind. Let ook op scheurweerstand (gewone folie is kwetsbaar), dikte en het geluidsniveau. Een knisperend model kan je wakker houden, zeker bij elke draai op je mat. Een herbruikbare variant met laminaat is stiller en duurzamer, al weegt die wat meer. En check of er duidelijke instructies op staan; dat is wel handig als je met koude handen moet handelen.
Verpakking zegt meer dan je denkt. Een kleine vacuum pack past in elk heuptasje, maar scheurt snel na openen. Een pouch of zipbag bewaar je droog en kun je blijven hergebruiken. Voor zover ik weet zijn de betere modellen PET-laminaat met versterkte randen; die kun je zonder drama als geïmproviseerd grondzeil of windscherm spannen.
Beste reddingsdeken Nederland
Wat “beste” is, hangt echt af van je plan. Voor dagwandelingen op de Utrechtse Heuvelrug of Kennemerduinen wil je licht en compact; een standaard nooddeken van circa 50–60 gram verdwijnt in je EDC-kit. Ga je een nat en winderig weekend de Ardennen of Eifel in, dan wint een verstevigde deken of een zak-model survival bivvy die meerdere nachten mee kan. Eerlijk gezegd kies ik liever betrouwbaarheid dan het allerlaagste gewicht. Prijstechnisch zit je (ik ben er niet 100% zeker van) rond zoiets als 3–8 euro voor eenvoudige folie en 30–60 euro voor een degelijke bivvy; het verschil merk je wanneer de westenwind aantrekt aan het Markermeer.
Reddingsdeken kopen tips
- Kies voldoende formaat om hoofd en romp te bedekken zonder te knellen.
- Ga voor scheurvast materiaal of versterkte randen als je hem ook als grondzeil wilt gebruiken.
- Neem een herbruikbare pouch of zipbag zodat je hem droog kunt terugstoppen.
- Controleer of de deken geluidsarm genoeg is om ’s nachts comfortabel te blijven.
Nog een detail: een iets dikkere folie voelt minder “crispy” en is makkelijker te hanteren met handschoenen. In ons geval pak ik voor kusttochten vaak de stillere variant, omdat wind het knisperen versterkt.
Hoe nooddeken kiezen voor beginners
Begin simpel. Een standaardfolie voldoet prima als eerste stap; stop ’m in je dagrugzak naast je EHBO-set. Voeg later een bivvy-model toe voor tochten met kans op kou of onverwacht bivakkeren in, zeg, de Schoorlse Duinen of de Hoge Venen. Test thuis hoe je iemand inwikkelt zonder warmtelekken bij nek en schouders. Gebruik een sjaal of buff als “kraag” en vouw de randen als shingles. Waarom moeilijk doen als je dit op de woonkamervloer al kunt oefenen? O ja, oefen ook even het terugvouwen naar je pouch; met koude vingers lijkt dat lastiger dan je denkt, maar dat is weer een ander verhaal.
Kortom: stem je reddingsdeken af op terrein en weer, en kies het model dat je zonder aarzelen meeneemt. Zo simpel is het.
Praktische inzet van een nooddeken van EHBO tot noodshelter
Op de Veluwe in een gure oostenwind of na een natte etappe over het Krijtlandpad: een nooddeken is meer dan een glimmend lapje. Het stopt vooral convectie (tocht) en stralingsverlies, maar het warmt je niet actief op. Het punt is: combineer folie met isolatie die lucht vastzet (kleding, dons, schuim). Sluit kieren rond nek, polsen en enkels, laat bij het gezicht altijd een ademgat. Eerlijk gezegd heb ik vaker iemand warm gekregen met een dekentje plus donsjack dan met alleen folie, zo simpel is het. Waarom voelt folie dan soms koud? Omdat je nog steeds tegen de bodem en de lucht verliest als je geen tussenlaag gebruikt.
Volgens uitrustingsexperts werkt een reddingsdeken het best in combinatie met isolatie. Folie houdt geen warmte vast, het voorkomt verlies. Gebruik daarom steeds kleding, dons of schuim als tussenlaag en sluit tocht rond hals en enkels af.
- Hypothermie Droogmaken, natte kleding weg, isoleren, wikkelen met ventilatie bij mond en neus.
- Noodshelter Span de deken als dakje met scheerlijnen; bescherm hoeken met tape om uitscheuren te voorkomen.
- Grondzeil Folie onder je slaapmat vermindert warmteverlies naar de bodem.
- Signaal Gebruik de glanzende zijde als heliografisch signaal of marker.
Voor het afdakje werkt 2–3 mm koord prima; een elastiekje in de lijn dempt windvlagen. Ik klem een klein steentje in de hoek en maak er een lus omheen (zoiets als een “pebble tie”); dat scheurt minder snel uit dan een gaatje prikken. Richt je dak met de rug naar de wind, zet de lage kant op kniehoogte en houd de luifel onder een hoek zodat regen wegloopt. Folie is niet hittebestendig: houd afstand tot branders en vonken, echt waar. Als grondzeil vind ik de folie vooral prettig tegen optrekkend vocht en modder. Voor zover ik weet maakt de zilveren kant omhoog of omlaag weinig uit onder een mat; contactwarmteverlies domineert meestal, maar dat is weer een ander verhaal.
Reddingsdeken vs bivakzak
Een reddingsdeken is open folie en vooral goed in noodsituaties en als multifunctionele tool. Een bivakzak omsluit volledig en biedt praktischere nachtelijke bescherming tegen wind en neerslag. In koude, natte context is de bivakzak comfortabeler; de reddingsdeken blijft de lichtste optie voor dagtrips.
Ervaren kampeerders merken op dat condens onvermijdelijk is bij volledig afsluiten. Ventileer waar mogelijk en wissel natte lagen snel.
Als ik het me goed herinner, zat ik eens bij Den Treek in een bui die maar bleef hangen; in de bivakzak bleef ik droog, maar mijn basislaag was klam door mijn eigen damp. Ventilatie is dus key: een kleine opening bij de mond, geen neus direct tegen de stof, en laagjes die nog warmte vasthouden als ze vochtig worden. De nooddeken wint als snelle windstopper tijdens een pauze op de Posbank of als reflectieschild achter je rug onder een tarp. Een volledige nacht in alleen folie kan, maar is spartaans; een lichte bivvy erbij is dan dat is wel handig. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat veel mensen het verschil pas merken als het echt waait langs de Waddenkust.
Wat ervaren kampeerders echt doen met hun reddingsdeken
In de praktijk blijft de deken bovenin de rugzak, direct bereikbaar. Veelgebruikte trucs: hoeken vooraf verstevigen met tape, een dun koordje meepakken voor noodophanging en een markeerstift bijvoegen om signalen op de folie te schrijven. Ik stop er ook een paar kleine klemmetjes bij, van die lichtgewicht tarp-clips; daarmee zet je de folie snel vast aan een scheerlijn. Het punt is: je wilt in een paar tellen kunnen schakelen, zonder gepruts met bevroren vingers.
Wat ik in het veld zie op de Veluwezoom en in de Schoorlse Duinen: de reddingsdeken fungeert vaak als snelle windstop tijdens een pauze. Gewoon om de benen geslagen en gefixeerd met een elastiek of knijper, en je koelt minder snel af. Een andere slimme zet is de deken als droogkleed op nat gras; tas, kaart en handschoenen blijven schoon, en je stapt zo door. Eerlijk gezegd gebruik ik hem ook wel als reflectiescherm als iemand ver van het pad staat te seinen, maar neem het van mij niet aan: oefenen helpt meer dan gimmicks.
Voor langere tochten, denk aan de Drentse Aa of een frisse ochtend aan het Lauwersmeer, leggen ervaren kampeerders een reep ducttape opgerold om een potlood naast de deken. Scheur of ritsel je een gaatje, dan verstevig je het meteen. En als ik het me goed herinner, vouwt een 160×210 cm exemplaar het prettigst tot een zitvierkant van acht lagen; dat is wel handig bij koude ondergrond. Hou wel afstand van branders en open vuur; folie smelt vlotter dan je denkt.
Reddingsdeken winkels Nederland
Je vindt ze bij buitensportzaken, webshops, apotheken en soms bij autohulp-afdelingen. In ons geval pak ik ze vaak bij Bever of de ANWB-winkel, maar Decathlon of EHBO-webshops hebben ook prima opties. Let op formaat (minimaal 140×210 cm, liefst 160×210 cm), dikte/treksterkte (voor zover ik weet is 12–20 micron gangbaar), en duidelijke Nederlandstalige instructies. Een degelijke, hersluitbare verpakking is fijn, want dan blijft de emergency camping blanket droog in je toptas. Koop liever één goede dan drie goedkope die scheuren wanneer het spannend wordt.
Let ook op eigenschappen als dubbelzijdig goud/zilver en een rustige folie die minder ritselt; dat scheelt als je in de Biesbosch bij windstilte wil vogelen zonder iedereen te laten schrikken. Specificaties als “reflecteert 90% warmte” kom je vaak tegen; ik ben er niet 100% zeker van hoe ze meten, maar kwalitatieve folies voelen steviger aan en scheuren minder bij de hoeken.
Reddingsdeken kopen zonder ervaring
Zonder ervaring helpt het om een setje te nemen met nooddeken plus fluitje en handschoenen. De handschoenen voorkomen meteen dat je met koude vingers de folie inscheurt. Oefen thuis het omwikkelen en het maken van een eenvoudig afdak; echt waar, tien minuten op het balkon en je scheelt jezelf veel stress. Bewaar de deken in een ziplock met een kort koordje en een label “open hier”. Schrijf met stift op de rand welke zijde naar buiten moet voor zichtbaarheid. En nou, als je toch bezig bent: stop er twee in, één in je EHBO en één in je dagtas.
- Bewaar warm en droog, niet gecomprimeerd tot het knispert.
- Houd afstand tot open vuur en scherpe randen.
- Vervang als er micro-scheurtjes of delaminatie zichtbaar zijn.
Van ruimtevaart naar rugzak hoe de reddingsdeken zich ontwikkelde
De reddingsdeken is eigenlijk een stukje ruimtevaart in je broekzak. Het gaat om een ultradunne, gemetalliseerde film (voor zover ik weet BoPET/Mylar) die een groot deel van je stralingswarmte terugkaatst. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat de standaardfolie rond de 12 micron dik is en toch voelt hij verrassend stevig zolang je hem niet langs scherpe randen trekt. Gewicht rond de 45–60 gram voor een deken van 140×210 cm is heel normaal. Op een kille ochtend op de Veluwezoom of in de wind bij Lauwersmeer kan zo’n flinterdun vel het verschil maken tussen klappertanden en comfortabel doorpakken, echt waar.
Geschiedenis van de reddingsdeken
Ooit ontwikkeld voor thermische controle in de ruimte: satellieten en instrumenten moesten hun temperatuur beheersen zonder convectie, dus kwam er een metallisatie op een stabiele film. Via NASA belandde het spul in civiele rampenservices en, als ik het me goed herinner, in de jaren zeventig bij bergreddingen in de Alpen. Hardloopevenementen in steden als Rotterdam en Amsterdam maakten de folie mainstream: finishers kregen een “zilveren cape” tegen het afkoelen na inspanning. Daarna volgden militaire casualty blankets met verstevigde lagen, minder geritsel en soms gaten voor bevestiging. Tegenwoordig is het standaard in de rugzak van wandelaars, bikepackers en trailrunners die weten dat regen en wind op de Drentse heide venijnig kunnen zijn.
Over de goud/zilver-discussie: voor zover ik weet reflecteren beide kanten nagenoeg even goed; de keuze is eerder zichtbaarheid of discretie. Gebruik goud naar buiten als je gevonden wilt worden, zilver naar buiten als je minder wilt opvallen, maar neem het van mij niet aan als absolute wet—weer en ondergrond spelen mee.
Materiaal en varianten
- Stillere laminaten: folie gelamineerd op PE of nylon met een lichte weefstructuur. Minder geritsel in de tent; dat is wel handig als je maat wil slapen.
- Herbruikbare coatings: dikkere film met PU- of siliconenlaag. Iets zwaarder, veel duurzamer.
- Bivvy-vormen: mummie- of envelopvorm met getapete naden. Een soort minimalistische slaapzak.
- Verstevigde randen: kleine grommets of webbing om afspannen te vergemakkelijken, vooral fijn bij wind langs de Zeeuwse duinen.
- Kleuraccenten: oranje panelen voor signaalwerking of een matte zijde om glans te dempen. Functioneel, niet alleen cosmetisch.
Duurzaamheid en alternatieven
Pure folie is lastig te recyclen door de combinatie van kunststof en metallisatie. Eerlijk gezegd vind ik dat de achilleshiel van het klassieke ontwerp. Wie vaak buiten is kiest beter voor een herbruikbare variant of een hybride bivvy; die overleeft tientallen tochten. Wol werkt heerlijk rond het kampvuur maar weegt veel; dons is top in de slaapzak maar kwetsbaar nat; een lichte tarp biedt schuilplek maar weinig stralingsreflectie. Het punt is: de reddingsdeken combineert gewicht, volume en veelzijdigheid zoals weinig andere items. Op de Utrechtse Heuvelrug in april kan dat minimalistische randje precies zijn wat je nodig hebt, maar dat is weer een ander verhaal. Voor incidenteel gebruik blijft de simpele folie onovertroffen in prijs-gewichtverhouding; voor intensief gebruik loont de investering in iets stevigers.
Bij het kiezen van een nooddeken gaat het om betrouwbaarheid, formaat en de manier waarop je hem inzet. Neem er altijd één mee, oefen het omwikkelen en ventilerend afdekken, en vervang een beschadigd exemplaar op tijd. Combineer in de kou met isolerende lagen voor effect. Zo verander je een paar gram folie in een volwassen veiligheidsnet. Simpel gezegd.